Από τον Αύγουστο του 2007, που έγιναν εμφανή τα πρώτα σημάδια της επερχόμενης τότε οικονομικής κρίσης, τα ποσοστά ανεργίας στην Ε.Ε. έχουν αδιάκοπη ανοδική πορεία. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat τον Νοέμβριο του 2009, η ανοδική πορεία συνεχίστηκε, στο σύνολο της Ε.Ε. το ποσοστό ανεργίας ανέρχεται σε 9,5% ενώ στην Ευρωζώνη αγγίζει το 10%. Στην Ελλάδα, βάσει των τελευταίων επίσημων στοιχείων της Ε.Σ.Υ.Ε., το ποσοστό για τον Οκτώβριο του 2009 σημείωσε αύξηση και έφτασε το 9,8%.
1) Έννοια της Ανεργίας
Η κατάσταση στην οποία ένα άτομο είναι ικανό και διαθέσιμο να εργαστεί αλλά αδυνατεί να βρει εργασία αντικατοπτρίζει με τον καλύτερο τρόπο την έννοια της ανεργίας. Η ανεργία μπορεί να μετρηθεί ως απόλυτο μέγεθος ή ως ποσοστό.
Το ποσοστό ανεργίας εξευρίσκεται διαιρώντας τον αριθμό των ανέργων με το σύνολο του εργατικού δυναμικού:
Ποσοστό ανεργίας = (Αριθμός ανέργων/Σύνολο εργατικού δυναμικού)*100
Ως σύνολο εργατικού δυναμικού μιας χώρας θεωρείται το άθροισμα των απασχολούμενων και όσων δεν απασχολούνται αλλά είναι ικανοί και διαθέσιμοι να εργασθούν (άνεργοι). Υπάρχει και το μη-εργατικό δυναμικό, το οποίο δε λαμβάνεται υπόψη για τον υπολογισμό της ανεργίας, το οποίο αποτελείται από τους συνταξιούχους, τους ασθενείς που αδυνατούν να εργασθούν, αυτούς που ασχολούνται με τα οικιακά και με όσους δε ενδιαφέρονται να εργασθούν (άεργοι).
2) Κατηγορίες Ανέργων και Είδη Ανεργίας
2.α) Κατηγορίες Ανέργων
Η ανεργία συνήθως κατηγοριοποιείται και μετριέται σύμφωνα με τοφύλλο (γυναικεία-αντρική), το χρονικό διάστημα της ανεργίας (μακροχρόνια-βραχυχρόνια), την ηλικία (νεανική κ.λπ.) και τομορφωτικό επίπεδο (απόφοιτοι Α.Ε.Ι. κ.λπ.).
2.β) Είδη Ανεργίας
Σύμφωνα με την οικονομική επιστήμη υπάρχουν τέσσερα είδη ανεργίας:
i) Ανεργία τριβής: Αποτελεί το ελάχιστο ποσό ανεργίας το οποίο θα υπάρχει πάντα μέσα σε μία κοινωνία καθώς η ανεργία τριβήςδημιουργείται από τη μετακίνηση των ανθρώπων μεταξύ θέσεων εργασίας, μεταξύ περιοχών και από την αλλαγή των περιόδων της ζωής ενός ανθρώπου (αποφοίτηση σπουδαστή, επιστροφή στην εργασία κάποιου γονέα κ.λπ.).
ii) Κλασσική Ανεργία: Είναι το είδος της ανεργίας που δημιουργείται από τα υψηλά ποσοστά μισθών. Είναι δηλαδή η αδυναμία εύρεσης εργασίας η οποία θα αποφέρει στον εργαζόμενο τον ίδιο ή μεγαλύτερο μισθό με αυτόν που καθορίζεται από της εργατικές οργανώσεις διαφόρων κλάδων ή μεγαλύτερο από τον χαμηλότερο μισθό που καθορίζεται από την εκάστοτε Ε.Γ.Σ.Σ.Ε..
iii) Διορθωτική Ανεργία: Οφείλεται στις διαφορές που υπάρχουν στηνπροσφορά και ζήτηση εργασίας μεταξύ κλάδων ή ειδικοτήτων ή γεωγραφικών περιοχών. Είναι γνωστή και ως δομική ανεργία.
iv) Κυκλική Ανεργία: Είναι η ανεργία η οποία ακολουθεί τους κύκλους τις οικονομίας και συμπεριφέρεται αντίστροφα, έτσι σε περίπτωση που υπάρχει ύφεση στην οικονομία τότε υπάρχει και πτώση στη ζήτηση εργασίας άρα αύξηση της ανεργίας.
Επίσης, η εποχιακή ανεργία είναι ένα είδος ανεργίας το οποίο εμφανίζεται κυρίως σε τουριστικές περιοχές και επιχειρήσεις όπου η εποχή είναι αυτή που καθορίζει την προσφορά εργασίας.
3) Ανεργία στην Ε.Ε. και στην Ελλάδα
3.α) Ανεργία στην Ευρωπαϊκή Ένωση
Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω η αύξηση των ποσοστών ανεργίας συνεχίστηκε με αποτέλεσμα τον Νοέμβριου του 2009 το ποσοστό ανεργίας της Ευρωζώνης (16 Κράτη-Μέλη) να αγγίξει το 10% που είναι το μεγαλύτερο ποσοστό από το 1998 ενώ στο σύνολο της Ε.Ε. (27 Κράτη – Μέλη) έφτασε το 9,5% που είναι το μεγαλύτερο της τελευταίας δεκαετίας.
Τα ποσοστά αυτά μεταφράζονται σε 22.899.000 άνεργους για το σύνολο της Ε.Ε. ενώ για την Ευρωζώνη σε 15.712.000 άνεργους.Σε σύγκριση με τον Οκτώβριο του 2009 οι άνεργοι στην Ε.Ε. αυξήθηκαν κατά 185.000 ενώ οι 102.000 από αυτούς ήταν στην Ευρωζώνη.
Ιδιαίτερη αίσθηση προκαλεί η σύγκριση με τον Νοέμβριο 2008 καθώς το ποσοστό ανεργίας της Ε.Ε. ήταν 7,5% σε σύγκριση με το 10% του Νοεμβρίου του 2009. Αυτό σημαίνει πως η αύξηση των ανέργων σε απόλυτα μεγέθη, σε διάρκεια ενός έτους, έφτασε τα4.978.000 άτομα εκ των οποίων τα 3.041.000 στην Ευρωζώνη.Το αντίστοιχο ποσοστό στην ευρωζώνη τον Νοέμβριο του 2008 ανέρχονταν σε 8%.
Τα χαμηλότερα ποσοστά ανεργίας για τον Νοέμβριο του 2009 είναι αυτά της Ολλανδίας (3,9%) και της Αυστρίας (5,5%). Από την άλλη πλευρά τα μεγαλύτερα ποσοστά είναι αυτά της Λετονίας (22,3%) και της Ισπανίας (19,4%).
Το ποσοστό ανεργίας των νέων κάτω των 25 ετών αγγίζει το 21% στην Ευρωζώνη και το 21,4% στην Ε.Ε. ενώ τον Νοέμβριο του 2008 το ποσοστό και στις δύο ζώνες ήταν 16,6%. Το χαμηλότερο ποσοστό σε αυτή την κατηγορία είναι και πάλι αυτό της Ολλανδίας (7,5%) ενώ πολύ άσχημη είναι η κατάσταση για τους νέους στηνΙσπανία όπου περίπου ένας στους δύο είναι άνεργος (43,8%).
3.β) Ανεργία στην Ελλάδα
Τα τελευταία στοιχεία που είναι διαθέσιμα από την Ε.Σ.Υ.Ε. είναι αυτά του Οκτωβρίου του 2009. Βάσει αυτών των στοιχείων το ποσοστό της ανεργίας ανήρθε σε 9,8% δηλαδή 491.139 άτομα. Το σύνολο των απασχολούμενων για την ίδια περίοδο 4.505.100 άτομα.
Τα αντίστοιχα ποσοστά ανεργίας για τον Σεπτέμβριο 2009 και τον Οκτώβριο 2008 ήταν 9,1% και 7,4%. Σε σχέση δηλαδή με τον Σεπτέμβριο του 2009 υπήρξε αύξηση στον αριθμό των ανέργων κατά 34.336 άτομα, ενώ σε σχέση με τον Οκτώβρη του 2008 οι άνεργοι αυξήθηκαν κατά 123.935 άτομα.
Οι περιοχές της Ελλάδος με τον μεγαλύτερο δείκτη ανεργίας είναι αυτές της Ηπείρου (12,7%), Αττικής (10,4%) και Κεντρικής Μακεδονίας (10,1%). Από την άλλη πλευρά αυτές με τον μικρότερο δείκτη είναι το Βόρειο Αιγαίο (2,2%) και οι Ιόνιοι Νήσοι (5,4%).
Σε ότι αφορά τα ποσοστά ανεργίας των δύο φύλων οι γυναίκες έχουν το μεγαλύτερο με 13,7% ενώ οι ανεργία στους άνδρες φτάνει το ποσοστό του 7,1%. Στις ηλικιακές ομάδες αυτή με το μεγαλύτερο ποσοστό παραμένει η ομάδα 15-24 με ανεργία 27,5%ενώ την ακολουθεί η ομάδα 25-34 με 12,6%. Η ηλικιακή ομάδα με το χαμηλότερο ποσοστό ανεργίας είναι η 65-74 με 1,2%.
Αξίζει να σημειωθεί ότι απασχολούμενοι βάσει της έρευνας θεωρούνται «τα άτομα ηλικίας 15 ετών και άνω τα οποία την εβδομάδα αναφοράς είτε εργάστηκαν έστω και μία ώρα με σκοπό την αμοιβή ή το κέρδος, είτε εργάστηκαν στην οικογενειακή επιχείρηση, είτε δεν εργάστηκαν αλλά είχαν μια εργασία ή επιχείρηση από την οποία απουσίαζαν προσωρινά».
4) Επίδομα Ανεργίας
Στην Ελλάδα για να λάβει κάποιος μισθωτός το επίδομα ανεργίας θα πρέπει έχει ασφαλισθεί στο κλάδο ανεργίας του Ο.Α.Ε.Δ. και η σύμβαση εργασίας του είτε να έχει λήξει (σύμβαση ορισμένου χρόνου) είτε να έχει καταγγελθεί από τον εργοδότη του. Το νομικό πλαίσιο σχετικά με την παροχή του επιδόματος ανεργίας αποτελείται από τους Ν.Δ. 2961/1954 (άρθρο 11), Ν. 1545/85, Ν. 1836/89 (άρθρο 15), Ν. 1892/1990 (άρθρο 37), Ν. 3552/4.4.07 (άρθρο 5).
5) Προϋποθέσεις Λήψεις Επιδόματος Ανεργίας
Για τη λήψη του επιδόματος ανεργίας ο άνεργος θα πρέπει εντός 60 ημερών, από την ημερομηνία καταγγελίας σύμβασης, να υποβάλλει αίτηση στον Ο.Α.Ε.Δ.. Η επιδότηση ανεργίας αρχίζει από την ημέρα της εγγραφής στην Τοπική Υπηρεσία. Αιτήσεις που υποβάλλονται κατά το πρώτο 7ημερο μετά την καταγγελία επιδοτούνται από την 7η ημέρα.
i) Επιδότηση για πρώτη φορά:
- Ο ασφαλισμένος πρέπει να έχει πραγματοποιήσει 80 ημέρες εργασίας το χρόνο τα δύο προηγούμενα χρόνια, πριν από την επιδότησή του. Το τελευταίο όμως 14μηνο πρέπει να έχει συμπληρώσει 125 ημέρες εργασίας, χωρίς να υπολογίζονται οι τελευταίοι δύο μήνες.
- Επίδομα ανεργίας δικαιούται και ο ασφαλισμένος που έχει πραγματοποιήσει στα δύο προηγούμενα, πριν από την απόλυσή του, 200 ημέρες εργασίας (χωρίς να υπολογίζονται οι δύο τελευταίοι μήνες), από τις οποίες 80 ημέρες, το λιγότερο το χρόνο.
ii) Επιδότηση για δεύτερη φορά:
Ο ασφαλισμένος πρέπει να έχει πραγματοποιήσει 125 ημέρες εργασίας το τελευταίο 14μηνο, πριν από την απόλυσή του, χωρίς να υπολογίζονται (στις 125) οι ημέρες εργασίας των δύο τελευταίων μηνών.
Για τους απασχολούμενους σε τουριστικά επαγγέλματα (ή και εποχιακά π.χ. μουσικοί, ηθοποιοί κ.α ) αρκούν 100 ημέρες εργασίας το τελευταίο 12μηνο.
Για τους απασχολούμενους σε εποχιακά επαγγέλματα (π.χ. οικοδόμοι, καπνεργάτες, ξενοδοχοϋπάλληλοι, μουσικοί, ηθοποιοί κ.ά.) αρκούν 100 ημέρες εργασίας το τελευταίο 12μηνο επίσης για ορισμένες κατηγορίες (π.χ. αλιεργάτες ) αρκούν 100 ημέρες εργασίας το τελευταίο 14μηνο.
6) Διάρκεια Επιδότησης
Η διάρκεια της επιδότησης εξαρτάται από το πόσες ημέρες εργασίας έχει πραγματοποιήσει ο ασφαλισμένος στα προαναφερόμενα κρίσιμα χρονικά διαστήματα (14μηνο, 12μηνο ή διετία).
Πίνακας Προϋποθέσεων και Διάρκεια Επιδότησης | |||
Γενική Κατηγορία Εργαζομένων | Εργαζόμενοι σε Τουριστικά Επαγγέλματα | Οικοδόμοι | Διάρκεια Επιδότησης |
14μηνο Ημέρες Εργασίας | 12μηνο Ημέρες Εργασίας | 14μηνο Ημέρες Εργασίας | |
125-149 ή 200 στη διετία | 100-149 | 100-149 | 5μηνες |
150-179 ή 250 στη διετία | 150-179 | 150-179 ή 250 στη διετία | 6 μήνες |
180-219 ή 300 στη διετία | 180-219 | 180-219 ή 300 στη διετία | 8 μήνες |
220-249 | 220-249 | 220-249 | 10 μήνες |
250 και άνω | 250 και άνω | 250 και άνω | 12 μήνες |
210 και συμπλήρωση του 49ου έτους ηλικίας | 210 και άνω | 210 και συμπλήρωση του 49ου έτους ηλικίας | 12 μήνες |
7) Ποσό Επιδόματος Ανεργίας
Σύμφωνα με τον Ν.3552/2007 το επίδομα ανεργίας απαρτίζεται από το βασικό επίδομα ανεργίας και τις προσαυξήσεις λόγω οικογενειακών βαρών.
Μέλη οικογένειας, για τα οποία παρέχεται προσαύξηση, θεωρούνται όσα αναγνωρίζονται από τον α.ν. 1846/1951 (ΦΕΚ 179 Α΄), αν ο άνεργος έφερε πράγματι σε σημαντικό βαθμό το βάρος της διατροφής τους. Για κάθε μέλος της οικογένειας το επίδομα προσαυξάνεται κατά 10%.
Το βασικό επίδομα ανεργίας ορίζεται από 1ης Ιανουαρίου 2007 σε ποσοστό 50% του ημερομισθίου του ανειδίκευτου εργάτη και από 1ης Ιανουαρίου 2008 σε ποσοστό 55% του ημερομισθίου του ανειδίκευτου εργάτη, ανεξάρτητα αν ο άνεργος αμειβόταν με μηνιαίο μισθό ή ημερομίσθιο. Από 01.05.2009 το μηνιαίο επίδομα ανεργίας ανέρχεται στα 454,25 ευρώ.
- Στους ανέργους, οι οποίοι δεν είχαν πλήρη απασχόληση και των οποίων οι μηνιαίες αποδοχές ήταν ίσες ή μικρότερες από το εξαπλάσιο του ημερομισθίου του ανειδίκευτου εργάτη, καταβάλλεται το 50% του βασικού επιδόματος ανεργίας.
- Στους ανέργους, οι οποίοι δεν είχαν πλήρη απασχόληση και των οποίων οι μηνιαίες αποδοχές ήταν μεγαλύτερες από το εξαπλάσιο και μικρότερες ή ίσες με το δωδεκαπλάσιο του ημερομισθίου του ανειδίκευτου εργάτη, καταβάλλεται το 75% του βασικού επιδόματος ανεργίας.
- Στους ανέργους, οι οποίοι δεν είχαν πλήρη απασχόληση και των οποίων οι μηνιαίες αποδοχές ήταν μεγαλύτερες από το δωδεκαπλάσιο του ημερομισθίου του ανειδίκευτου εργάτη, καταβάλλεται το 100% του βασικού επιδόματος ανεργίας.
- Στους ανέργους, οι οποίοι είχαν πλήρη απασχόληση, καταβάλλεταιτο 100% του βασικού επιδόματος ανεργίας.
8) Δικαιολογητικά για τη Λήψη του Επιδόματος
- Έγγραφο Καταγγελίας Σύμβασης Εργασίας ή βεβαίωση Λήξης Σύμβασης Ορισμένου χρόνου.
- Βιβλιάρια ενσήμων του (της) ενδιαφερομένου (-ης) της τελευταίας διετίας.
- Οικογενειακό βιβλιάριο Ασθενείας, εφόσον υπάρχουν συντηρούμενα μέλη.
- Πρόσφατο Εκκαθαριστικό Σημείωμα Εφορίας ή εφόσον δεν υπάρχει, επικυρωμένο αντίγραφο της τελευταίας δήλωσης εισοδήματος.
- Αστυνομική Ταυτότητα του ασφαλισμένου.
- Υπεύθυνη Δήλωση Ν. 1599/86, την οποία θα συμπληρώσει ο ενδιαφερόμενος σύμφωνα με τις υποδείξεις της Υπηρεσίας.
- Λογαριασμό Εθνικής Τραπέζης (ΙΒΑΝ) στον οποίο είναι πρώτος δικαιούχος.
Σωτήριος Δημ. Φραντζανάς, οικονομολόγος, MSc in Acc. & Fin., συνεργάτης της Επιστημονικής Ομάδας της Epsilon Net
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου